Βιογραφικό Σημείωμα

Ο Ανδρέας Στάϊκος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1944. Σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και θέατρο στο Conservatoirre National d' Art Dramatique στο Παρίσι.
'Εζησε στο Παρίσι από το 1967 έως το 1981. Έγραψε κυρίως θεατρικά έργα τα οποία παρουσιάστηκαν σε κρατικές και ιδιωτικές σκηνές στην Αθήνα, Θεσσαλονίκη και άλλες πόλεις της Ελλάδος.
Συνήθως γράφει θέατρο με τη σύμπραξη ομάδος ηθοποιών, κατά τη διάρκεια των δοκιμών. Εξαιτίας αυτής της ιδιομορφίας σκηνοθετεί ο ίδιος τα περισσότερα έργα του, στην πρώτη παρουσίασή τους.
Έγραψε δύο πεζογραφήματα από τα οποία "Οι επικίνδυνες μαγειρικές" μεταφράστηκε και εξακολουθεί να μεταφράζεται σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες καθώς και στα ιαπωνικά.
Μετέφρασε από τα Γαλλικά έργα των Laclos (Επικίνδυνες σχέσεις) Μολιέρου, Μαριβώ, Λεσάζ, Λαμπίς, Κλωντέρ.
Κατά καιρούς έχει διδάξει στο Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Παντείου Πανεπιστημίου Αθηνών καθώς στο Τμήμα Θεάτρου του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Κατά την τελευταία δεκαετία διευθύνει ένα Εργαστήριο Θεατρικής Μετάφρασης στο Κέντρο Λογοτεχνικής Μετάφρασης του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών.

Εργογραφία

Θέατρο

" Κλυταιμνήστρα, Περιοδικό "Θέατρο" τεύχος 57-58. Αθήνα, Μάϊος 1977.
Αθήνα, Νεφέλη - Θεατρικός Οργανισμός "Εποχή", 1987.
" 1843 - Καρακορούμ, Αθήνα, Βιβλιοπωλείο της "Εστίας", 1991. Σελίδες 96. ISBN: 960-05-0346-Χ.
" Το μικρό δαχτυλάκι της Ολυμπιάδος, Αθήνα, Βιβλιοπωλείο της "Εστίας", 1992. Σελίδες 92. ISBN: 960-05-0400-8.
" Η Αυλαία πέφτει, Αθήνα, Άγρα, 1999. Σελίδες 144. ISBN: 960-325-293-Χ.
" Φτερά στρουθοκαμήλου (περιέχει τα θεατρικά έργα Δαίδαλος, Κλυταιμνήστρα;, Φτερά στρουθοκαμήλου, Το μήλον της Μήλου και τέσσερα μονόπρακτα. Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα, 2001. Σελίδες 496. ISBN: 960-393-617-0.

Πεζογραφία
" Αισχροτάτη Εριέττα, Θεσ/κη, Εγνατία /Τραμ, 1979. Σελίδες 32.
" Επικίνδυνες μαγειρικές, Αθήνα, Άγρα, 1997. Σελίδες 184. ISBN: 960-325-230-1.

Μεταφράσεις:
Γαλλικά
" Le petit doigt d' Olympias. Editions Theatre - Institut Francais d' Athenes, 1994. Σελίδες 90.
" Les liaisons culinaires, [tr. by]: Delpine Garnier et Karine Coressis.Editions Actes Sud, 1997. Σελίδες 160 ISBN: 2-7427-0690-9.

Αγγλικά
" Les liaisons culinaires, [tr.by]: Anne Marie Stanton - Ife, Harvil Press, London 2000. Σελίδες 110. ISBN: 1-86046 -802-0.

Ολλανδικά
" Hoge hakken en peterselie [tr.by]: Hanka de Haas- de Roos, Arena, Amsterdam 2000. Σελίδες 144. ISBN: 90-6974-388-4.

Φινλανδικά
" Herkullisia suhteita, [tr.by]: Marja Suominen, Tammi, Helsinki 2000. Σελίδες 106. ISBN: 951-31-1849-5

Ιταλικά
" Le Relaziani Culinarie [tr.by]: Maurizio De Rosa, Ponte alle Grazie Milanos 2001.Σελ. 112. ISBN: 88-7928-527-0.

Ο συγγραφέας Ανδρέας Στάικος

Το παίγνιον της γραφής και της σκηνής

Το θεατρικό έργο του Ανδρέα Στάικου είναι συνυφασμένο με τις πλέον σύγχρονες αναζητήσεις της Ελληνικής Σκηνής. Πολλοί από τους νέους σκηνοθέτες έχουν θελήσει να αναμετρηθούν με ένα έργο που πρώτιστα "σκηνοθετεί το λόγο", ένα έργο που προβάλλει ως ζητούμενο την ίδια τη "θεατρικότητα". Και οι περισσότεροι από τους ηθοποιούς της νεότερης γενιάς έχουν δοκιμαστεί στους προκλητικούς ερμηνευτικά ρόλους αυτών των έργων που "κάνουν την αλήθεια ψέμα και το ψέμα αλήθεια".
Το θέατρο αλλά και το μυθιστορηματικό έργο του Ανδρέα Στάικου είναι η ανάδειξη μιας συνεχούς γλωσσικής ανατροπής, ενός αέναου γλωσσικού και σκηνικού παιγνίου, της παρωδίας του διαλόγου, του χώρου και του χρόνου, της ίδιας της Ιστορίας.
Ικανότατος μεταφραστής πολλών γάλλων κλασικών (Λακλό, Μολιέρου, Μαριβώ, Λεσάζ, Λαμπίς κ.α.) μεταφέρει ευφυώς την εκζήτηση και την εκλέπτυνση του "Μαριβωντάζ" στην ελληνική γλώσσα "παίζοντας" μεταξύ λόγιων και καθημερινών εκφράσεων για να παραγάγει κωμικές καταστάσεις. Μετατρέπει τις μεταφορές της γλώσσας σε κυριολεξίες ή παραβιάζει τα πραγματολογικά, λογικά ή ιδεολογικά προϋποτιθέμενα για να δημιουργήσει την αναπάντεχη έκπληξη του αναγνώστη / θεατή.
Οι τεχνικές της γραφής του μπορούν να συνοψιστούν στη χρήση του θεάτρου μέσα στο θέατρο σε όλες τις εκδοχές του αφού κι όταν δεν υπάρχει έργο μέσα στο έργο (όπως για παράδειγμα στα Κλυταιμνήστρα;, 1843, Η Αυλαία πέφτει), τα δραματικά του πρόσωπα προσποιούνται κάτι άλλο από αυτό που πράγματι είναι (όπως, για παράδειγμα, στα Φτερά Στρουθοκαμήλου ή στο ), υπονοούν ότι βρίσκονται στο θέατρο, όπως στον Δαίδαλο ή δημιουργούν "Θεατρική σκηνή" σε κατάσταση ενυπνίου όπως στο Ραντεβού. Ούτως ή άλλως, όλα τα δραματικά πρόσωπα του Στάικου ψεύδονται, έχοντας ως κανόνα την μετατροπή του είναι σε φαίνεσθαι, δυνάμενα να ζήσουν πραγματικά μόνο κάτω από τα προσωπεία τους. Έτσι, στο μυθιστορηματικό Επικίνδυνες Μαγειρικές (που παρωδεί γευσιλαγνικά τις Επικίνδυνες Σχέσεις του Λακλό) η ηρωίδα (φέρουσα το εμβληματικό, από το μυθιστόρημα του Ζολά, όνομα Νανά) άπιστη και ερωμένη δύο ταυτόχρονα αντρών που επιδίδονται σε ένα ερωτικό παίγνιο κατάκτησής της μέσω των περίτεχνων μαγειρικών τους, αποφαίνεται πως "μόνον ο παιγμένος έρωτας παρέχει ευδαιμονία, ο δικός της έρωτας, ενώ ο αληθινός έρωτας, ο έρωτας των δύο εραστών της, παρέχει κατήφεια και δυστυχία".
Το παιχνίδι του είναι και του φαίνεσθαι δεν αφορά, ωστόσο, μόνον τα πρόσωπα αλλά και ολόκληρα τα έργα του Ανδρέα Στάικου. Τόσο η Κλυταιμνήστρα;, με το περίφημο ερωτηματικό της στον τίτλο, όσο και ο Δαίδαλος, δημιουργούν το ίδιο παιχνίδι με τα διακείμενά τους, τα τραγικά ή μυθολογικά τους πρότυπα. Τα άλλα κείμενα αλλά και η ίδια η Ιστορία, ως κείμενο, υπεισέρχονται και αποτελούν προαπαιτούμενα ανάγνωσης/ θέασης και άλλων έργων που διαδραματίζονται σε συγκεκριμένες ιστορικές περιόδους όπως η Μήλος της πρώτης δεκαετίας του 18ου αιώνα στο Μήλον της Μήλου, η Αλεξάνδρεια της δεύτερης δεκαετίας του 20ου αιώνα στα Φτερά Στρουθοκαμήλου ή η Σύρος του 1843. Μικροϊστορίες ενταγμένες στην Ιστορία την οποία ανασημασιοδοτούν με τρόπο ανάλαφρο, παιγνιώδη, ανατρεπτικό.
Μυθιστορήματα γευστικά (στο τέλος κάθε κεφαλαίου των Επικίνδυνων Μαγειρικών δίνονται λεπτομερώς οι συνταγές που χρησιμοποιούν οι δύο αντίζηλοι εραστές της Νανάς) και θεατρικά κείμενα απολαυστικά, γραμμένα από έναν συγγραφέα που μεταμφιέζει σε θέατρο τη ζωή, που παρενδύει τους μύθους και τα κείμενα σε άλλου είδους γραφή, που μετατρέπει την ιστορική σε θεατρική σκηνή. Από έναν συγγραφέα που προ-σκηνοθετεί τα έργα του και που, γι' αυτό, προσφέρονται για πολύπλευρες σκηνικές αναγνώσεις και θελκτικές ερμηνείες.

Δημήτρης Τσατσούλης
Θεατρολόγος (Παν/μιο Πατρών)
Κριτικός λογοτεχνίας και Θεάτρου.

Τι έγραψε ο Τύπος για τα βιβλία του
ΑΝΔΡΕΑ ΣΤΑΙΚΟΥ

(αποσπάσματα από κριτικές και συνεντεύξεις)

Κλυταιμνήστρα, Θέατρο, Αθήνα, Νεφέλη - Θεατρικός Οργανισμός "Εποχή", 1987.

Ελληνικό στην καταγωγή του (σκοτεινή όπως κάθε καταγωγή, και περισσότερο ακόμα όταν θεωρείται γνωστή), ελληνικό αυτό το κείμενο από πολλές απόψεις - η κοφτερή ειρωνεία: από την πρώτη στιγμή το "μακρινό τότε" αυτού του ζεύγους γυναικών που δεν επιστρέφει ούτε πηγαίνει πουθενά, που δεν μπορεί να στήσει το σκηνικό του παρά μόνο όπου βρίσκεται: επί τόπου. Ένα ζεύγος γυναικών η μητέρα και η κόρη. και ίσως μια και μοναδική γυναίκα, την οποία το ίδιο της το πεπρωμένο ακινητοποιεί ανάμεσα στους τέσσερις τοίχους, μια γυναίκα που σπαράσσεται επιμελώς από μια ανέκφραστη ελπίδα, και το φως για μια ακόμη φορά κυριαρχεί.

Dominique Grandmont
Ποιητής
Εφημ. L' HUMANITE, 7-12-1981.

1843- Καρακορούν, Θέατρο Αθήνα, Βιβλιοπωλείο της Εστίας, 1991. Σελ. 96. ISBN: 960-05-0346-Χ.

Το παιχνίδι των προσωπείων, τις στρατηγικές της συνομιλίας και τα τεχνάσματα του παιξίματος κινητοποιεί ο Ανδρέας Στάικος στο τελευταίο έργο του με τον τίτλο "1843". Σ' αυτό το δραματικό κομψοτέχνημα, που ανέβασε ο ίδιος ο συγγραφέας στο νεοσύστατο Αττικό Θέατρο, αξίζει να επισημανθούν η γερή αρχιτεκτονική του κειμένου, η ευγλωττία στη διατύπωση του ύφους της εποχής και του τόνου των προσώπων μαζί με μια δεινή ρητορική της θεατρικότητας.
Η θεατρικότητα στο "1843" αποτελεί δομικό μέρος του δραματουργικού συστήματος, συγγραφική πρόθεση και ιδεολογία της γραφής.

Ελένη Βαροπούλου
Θεατρολόγος
Εφημ. ΤΟ ΒΗΜΑ, 3-3-1991

1843

Ο Στάικος, εκθαμβωτικός "γλωσσολάγνος", παίζει, αιφνιδιάζει, χύνει βιτριόλι αραιωμένο με αρώματα Μαριβό, ανατρέπει, αποδεικνύοντας, μέσα από καταστάσεις σχεδόν "αφελείς", το ρεαλισμό σε σφαίρες ποιητικές.

Γιώργος Σαρηγιάννης
Δημοσιογράφος
Εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, 26-3-1992

Το μικρό δαχτυλάκι της Ολυμπιάδος, Θέατρο, Αθήνα, Βιβλιοπωλείο της Εστίας, 1992. Σελ. 92. ISBN: 960-05-0400-8.

Ο Στάικος είναι ένας μανιακός της θεατρικότητας. Μισεί το ρεαλισμό, το νατουραλισμό και κάθε μίμηση δουλική της πραγματικότητας. Λατρεύει την απάτη της τέχνης, τη ψευδαίσθηση και τη μεταμόρφωση. […]

Το θέατρο για τον Στάικο είναι μια απελπισμένη, ακόμη μια απελπισμένη, προσωπίδα πίσω από την οποία κρύβεται η απελπιστικότερη και πανικόβλητη ανθρώπινη κατάσταση. Το είναι προς το θάνατο. Το θέατρο είναι ένα ψιμύθιο, ένα σκιάχτρο για να κρυφτεί ο πανικός της υπάρξεως ή να απομακρυνθεί προσκαίρως το κεράκι! […]

Το "Μικρό δαχτυλάκι της Ολυμπιάδος" είναι ένα συγγραφικό επίτευγμα, ένα εύφορο έργο, απολαυστικό. Γιατί ο Στάικος δεν φιλοσοφεί , δεν αναλύει. Συνθέτει γνήσιες θεατρικές καταστάσεις, γοητευτικές και σαγηνευτικές.
Το έργο του είναι μια σπιρτόζα κωμωδία που συγκρίνεται με τον καλύτερο Ζιροντού, με τον καλύτερο "ροζ" (;) Ανούιγ. Αλλά δεν τους μιμείται γιατί ο Στάικος γνωρίζει τα καλά και τα βαθιά ελληνικά, άρα το έργο του έχει την αλήθεια της γλώσσας του.

Κώστας Γεωργουσόπουλος
Φιλόλογος, κριτικός θεάτρου
Εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, 25-2-1992.

Φτερά στρουθοκαμήλου, Θέατρο, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα, 2001 Σελ. 496.ISBN: 960-393-617-0.

Μια γυναίκα, γεννημένη από το δόλο και μεγαλωμένη με το τέχνασμα. χρησιμοποιεί με ακρίβεια αριστοτέχνη ωρολογοποιού αυτά τα αρχαία όπλα για να ξελογιάσει έναν άνδρα ώριμο και πλούσιο. Αλλά αυτή η ιστορία, όπως και όλες οι ιστορίες που γράφει ο Στάικος, είναι προσχηματική. Αυτό που κυριαρχεί είναι η προοπτική του παιχνιδιού, πολλές φορές ερήμην των προθέσεων των παικτών, και η άλωση του βιωμένου συμβάντος από μια γραφή που αποβαίνει πάντοτε προνομιακό σφαγείο της εμπειρίας.

Ηρακλής Λογοθέτης
Κριτικός Θεάτρου
Περ. ΑΘΗΝΟΡΑΜΑ 23-4-1994

Επικίνδυνες Μαγειρικές, μυθιστόρημα
Αθήνα, Άγρα, 1997. Σελ. 184. ISBN: 960-325-230-1.

For some people cooking is a chore. For Nana, it is divine temptation. Unable to choose between the culinary skills of her two lovers, she allows them to worship her with their most delectable offerings. Each menu is so exquisite, that Staikos is unable to resist the lure of exploding flavours and he seasons his prose with the sensuous recipes. This is the most delicious book that you will ever read.

Victoria Walker
Δημοσιογράφος
Εφημ. THE TIMES, 2-12-2000

Αs succulent as a stuffed vine leaf, as delicious as a feta salad, this is a picaresque tale of whimsy in which two men duel for the heart of the same woman using nothing more than culinary expertise and guile. Prepare to have your taste buds tickied and your heart gladdened. Superb.

Books, Christmas Catalogue 2000

Les Liaisons Culinaires is no less passionate and sensual about food, and it deserves its place in the gourmet's library by virtue of its authentic Greek recipes alone. Written by Andreas Staikos - translator, playwright and Professor of Theatre Studies at the University of Salonika - it tells the story of Dimitris and Damocles, two amateur cooks, living in next - door flats, who sense that they have the same lover…
… This is a novel which serves two purposes. When you have satisfied your literary curiosity, you can pop it on the kitchen shelf and will make more than a passably useful cookbook. Each of the 17 chapters culminates with detailed manus for seduction.

Michael Bateman
Δημοσιογράφος
Εφημ. Τhe Independent on Sunday, 3-9-2000

Κυκλοφόρησαν οι Οι Επικίνδυνες Μαγειρικές του Ανδρέα Στάικου από τις εκδόσεις Actes Sud. Ένα απολαυστικό μυθιστόρημα στο οποίο ο Δαμοκλής και ο Δημήτρης, διπλανοί ένοικοι, είναι τρελοί για την μαγειρική με την οποία ασχολούνται παθιασμένα για τις χάρες μιας νέας παντρεμένης γυναίκας. Εκείνη περνάει ινκόγκνιτο από το κρεβάτι του ενός στην κουζίνα του άλλου και αντίστροφα. Θα περάσει χρόνος για να ανακαλύψουν το διπλό παιχνίδι της "άπιστης", ενώ εκείνοι "σιγοβράζουν" στο πάθος τους…

Jean- Pierre Quelin
Δημοσιογράφος
Εφημ. Le Monde, 17-12-1997

… Η εκπληκτική χρήση της γλώσσας, με τη μίμηση του ύφους παλαιών ερωτικών μυθιστορημάτων, τα διάσπαρτα λεκτικά παίγνια, οι ροϊδικοί σπινθηροβόλοι σαρκασμοί, οι λογοτεχνικές παραπομπές (ο τίτλος του μυθιστορήματος παραπέμπει στις "Επικίνδυνες σχέσεις" του Λακλό) καθιστούν την αφήγηση και την ανάγνωση απολαυστική και συνθέτουν ένα "μινιμαλιστικό" μυθιστόρημα για την ηδονή και τις εκδοχές της, την πρόσληψη και την αναζήτησή της.

Εφημ. ΕΞΟΥΣΙΑ, 16-2-1998

…Η παιγνιώδης αλλαγή στον τίτλο, όπου οι μαγειρικές αντικαθιστούν τις σχέσεις του Laclos, δεν αποτελεί καθόλου τυχαία επιλογή: η μαγειρική ως τέχνη, εντασσόμενη στον κύκλο των γήινων ηδονών αφενός, και η μαγειρική ως ίντριγκα, στη γλώσσα της μεταφοράς αφετέρου, συμπυκνώνουν τη φιλοσοφία του κειμένου και ορίζουν την τονικότητά του. Η μαγειρική λειτουργεί λοιπόν ως λυδία λίθος για την ερωτική αφοσίωση και ως μέτρο για την ερωτική επιθυμία και το μυθιστόρημα διαβάζεται εξίσου ως ανάλαφρη, ερωτική ιστορία αλλά και ως δείγμα σύγχρονης ελευθέριας γραφής (υπό την έννοια του libertinage), όπου η θεατρικότητα επέχει θέση κοσμοαντίληψης…

Τιτίκα Δημητρούλια
Κριτικός λογοτεχνίας, μεταφράστρια
Εφημ. ΤΟ ΒΗΜΑ, 19-4-1998

Νταϊάνα Κόχυλα: Οι συνταγές στο βιβλίο σας είναι σχεδόν όλες ανεξαιρέτως κλασικές. Γιατί;

Ανδρέας Στάικος: Ο εκδότης στη Γαλλία ήθελε συνταγές της παραδοσιακής ελληνικής μαγειρικής. Και εγώ, ούτως ή άλλως, δεν αυτοσχεδιάζω ποτέ στη μαγειρική. Είμαι εναντίον του νεωτερισμού στη μαγειρική. Ένας σεφ, για να δημιουργήσει ένα καινούργιο πιάτο, πρέπει να ξέρει όλη την ιστορία της μαγειρικής. Σε όλη τους τη ζωή είναι ζήτημα εάν δημιουργούν δύο ή τρία πραγματικά καινούργια πιάτα. Η μαγειρική είναι σαν τη μουσική, όπου έχεις ένα μοτίβο με διάφορες παραλλαγές.

Εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, 8-5-1998

Ένα βιβλίο που οι δόσεις των μαγειρικών συνταγών που περιέχει συνδέονται και συνδυάζονται με την ερωτική δοσολογία πάθους, ζήλιας, διεκδίκησης και έρωτα των ηρώων του μυθιστορήματος και την ίδια στιγμή ο έρωτας και τα παρεπόμενά του ακολουθούν τη διαδικασία και την ορολογία των μαγειρικών συνταγών: "Κοράλλια αχινού που πνίγονται σε μια κουταλιά νερό θάλασσας του Αιγαίου", "Ψηφιδωτό της κατσαρόλας", "Το στιφάδο της απογοήτευσης", "Αγκαθωτές πριγκίπισσες"…
Στο δεύτερο μυθιστόρημά του (που κυκλοφορεί ταυτόχρονα και στη Γαλλία) ο Ανδρέας Στάικος βάζει στο "τσουκάλι" του συγγραφέα δόσεις χιούμορ, λεπτότητας και ευφυίας, που συντελούν στην απόλαυση της ανάγνωσης.

Όλγα Σελλά
Δημοσιογράφος
Εφημ. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 1-2-1997