Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1958. Σπούδασε πολιτικές επιστήμες στη Νομική Σχολή Αθηνών. Στα γράμματα παρουσιάστηκε το 1977 με την ποιητική συλλογή Ανακτορία, ένα βιβλίο καθαρού λυρισμού μέσα σε καιρούς έντονης πολιτικοποίησης μετά την πτώση της δικτατορίας. Έκτοτε δημοσίευσε άλλα έξι ποιητικά βιβλία όπου αντικατοπτρίζεται η ανάγκη του να πειραματίζεται, να αλλάζει, να μην τελματώνεται Αν και τον χαρακτηρίζει βαθιά η μουσικότητα, δεν διστάζει να οικειοποιηθεί στοιχεία από την σεπτότητα ή την ειρωνεία. Ο κόσμος του κινείται ανάμεσα στη πόλη και τη φύση. Εκδηλώνει έντονη μεταφυσική διάθεση με μια χροιά ενόρασης. Ασχολήθηκε επίσης με τη μετάφραση, κυρίως τη θεατρική, μεταφέροντας για πρώτη φορά στη κοινή ελληνική γλώσσα τρεις διασημότερες τραγωδίες του Ρακίνα (Φαίδρα, Ανδρομάχη, Βερενίκη). Το τελευταίο του βιβλίο, η Κωμωδία, είναι μια μικρή σύνθεση διάφορα λακωνικά λυρικά δρώμενα μέσα σε ένα κλίμα θεατρικό και σκηνογραφικό.
Έχει γράψει κριτικές, άρθρα, μελέτες σε πολλά περιοδικά και εφημερίδες.

ΠΟΙΗΣΗ

1. Aνακτορία, Αθήνα, Ίκαρος, 1984 Σελ. 45
2. Ανασκαφή, Αθήνα, Ίκαρος, 1984 Σελ. 34
3. Μια Νύχτα του Ερμαφρόδιτου, Αθήνα, Ίκαρος, 1989. Σελ. 44
4. Βυσσινιές στο σκοτάδι, Αθήνα, Ίκαρος, 1991. Σελ. 48
5. Άνθη του νερού, Αθήνα, Ίκαρος, 1994. Σελ. 32 ISBN: 960-7233-68-9
6. Μιχαήλ, Αθήνα, Ακρίτας, 1996. Σελ. 112 ISBN: 960-328-063-1
7. Κωμωδία, Αθήνα, Το Ροδακιό, 1998. Σελ. 40 ISBN: 960-7360-39-7

ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ

1. Jeffrey Carso, 49 Σχόλια στην ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη,'Ύψιλον, 1983
2. Claude Mosse, Η Αρχαϊκή Ελλάδα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας, 1986
3. Pακίνας, Φαίδρα, Ίκαρος 1990. Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών (2η έκδοση), 1998.
4. Γκυ ντε Μωπασάν, Ο Οξαποδός ( Le Ηοrla)και άλλες ιστορίες, Ίκαρος, 1991.
5. Ρακίνας, Ανδρομάχη, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, 1994.
6. Ρακίνας, Βερενίκη, Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, 1998.
7. Pierre Campion, Ο Μαλλαρμέ και η φιλοσοφία, Πατάκης, 1999.
8. Gerard Bras, Ο Χέγκελ και η τέχνη, Πατάκης, 2000.
9. Arthur Rimbaud, Ένα ποίημα και πέντε επιστολές, Αυτά που λεν στον ποιητή μιλώντας για λουλούδια ( Ce qu'on dit au poete a propos des fleurs), Γαβριηλίδης, 2000.
10. Corneille-Kushner, Φρεναπάτη (L'Illusion), Δόλιχος, πρόγραμμα παράστασης, 2000.
11. Υi Μunyol, Ο ποιητής, Μεταίχμιο, 2000.
12. Edmond Rostand, Οι ρομαντικοί (les Romanesques), έκδοση Δημοτικού Θεάτρου Πάτρας, 2000 .
13. Remy de Gourmont, Το πρόβλημα του ύφους, Το Ροδακιό (υπό έκδοση).

ΒΡΑΒΕΥΣΕΙΣ
" Βραβείου Ουράνη Ακαδημίας Αθηνών (1994)
" Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης (1998)
" Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη συλλογή Κωμωδία του περιοδικού "διαβάζω" (1999)

Ο ποιητής
Στρατής Πασχάλης

Ο Στρατής Πασχάλης είναι ένας από τους νέους έλληνες ποιητές που συνδυάζοντας οξύτατη αίσθηση της γλώσσας και βαθιά ποιητική παιδεία τολμά να ρισκάρει αφήνοντας κατακτημένες περιοχές και επινοώντας άλλους εκφραστικούς τρόπους. Σαν τον φανατικό του έρωτα που επιδιώκει τη διαρκή έκσταση, δημιουργεί μια νέα σκηνοθεσία, δοκιμάζει άλλες φωνές, φορά καινούργια προσωπεία, ξαφνιάζει τον αναγνώστη του γιατί μπορεί ο ίδιος να ξαφνιάζεται. Άλλωστε το παράξενο -το unheimlich- με την έννοια του ανοίκειου είναι ένα από τα βασικά κλειδιά της ποιητικής του.
Ο Πασχάλης εξέδωσε την πρώτη του ποιητική συλλογή Ανακτορία το 1977 σε ηλικία δεκαεννιά χρονών. Το έργο αυτό, που δεν είναι καθόλου πρωτόλειο παρά την νεαρή ηλικία του δημιουργού του, είναι αφιερωμένο στον Οδυσσέα Ελύτη με τον οποίο τον συνδέει διπλός δεσμός: η ποιητική γλώσσα αλλά και η Λέσβος, το νησί της κοινής τους καταγωγής. Ένα γνήσιο λυρικό ταλέντο που συλλαβίζει τον κόσμο ως θαύμα και δivει εικόνες μιας αλαφροίσκιωτης εμπειρίας: άγγελοι και πουλιά, άλογα και ελάφια, πετούν , τρέχουν με την ορμή της νεότητας, ακολουθούν το φως και τον άνεμο. Πέντε χρόνια αργότερα, με την Ανασκαφή (1984), ο Πασχάλης κάνει μια εντυπωσιακή στροφή. Αλλαγή τόνου μέσα από μια νέα ποιητική, πιο κοντά αυτή τη φορά σε έναν καινούργιο δάσκαλο: τον Κ. Π. Καβάφη. Όπως συνέβαινε και στην πρώτη του συλλογή, έτσι και εδώ η μαθητεία είναι δημιουργική: πρόκειται περισσότερο για μια σχέση διαλόγου με τον αλεξανδρινό ποιητή μέσα από τη δυναμική χρήση των μεθόδων του. Η θεατρικότητα, η αφήγηση, ο αναστοχασμός είναι οι δρόμοι όπου διασταυρώνονται τα θέματα του χρόνου, της φθοράς και του θανάτου. Ταυτόχρονα κάνει την εμφάνισή του ένας υπόγειος αισθητισμός: η γοητεία των ερειπίων, του ευτελούς ή ακόμα και του χυδαίου: είναι τα άνθη του κακού, "Ο βούρκος από μέλι" που θα εξορίσει τον ποιητή από τον παράδεισο της Ανακτορίας.
Στην τρίτη ποιητική συλλογή του Πασχάλη Μια νύχτα του Ερμαφρόδιτου (1989), το ύφος γίνεται πιο προσωπικό, αν και στο βάθος εμφανίζεται αφομοιωμένο το δίδαγμα του Σεφέρη. Εγκαταλειμμένα σπίτια, μισογκρεμισμένα αρχοντικά, σπασμένα αγάλματα και κοιμητήρια -ρομαντικά στοιχεία δοσμένα με ένα σύγχρονο ποιητικό ιδίωμα- συνθέτουν τη σκηνοθεσία που μέσα της συντελείται το άφατο. Γλυκερές μυρουδιές Επιταφίου, σαρκοβόρα φύση που καταπίνει τον Ερμαφρόδιτο - Άδωνις μαζί και Περσεφόνη - μνήμες τελετουργίας μυητικής, σπουδές του μαύρου και γεύση χωμάτινη. Ό, τι πρόκειται να ακολουθήσει από εκεί και πέρα στη δημιουργική πορεία του ποιητή, παρά τον πρωτεϊκό του χαρακτήρα, διατηρεί το άρωμα ενός αποσταγμένου βιώματος που ανακαλεί το στυφό ρίγος μιας βαθιά κρυμμένης συγκίνησης.
Στις Βυσσινιές στο σκοτάδι (1991) και στα Άνθη του νερού (1994) η γόνιμη συνάντηση με το σώμα της δημοτικής παράδοσης από τη μια και η επανασύνδεση με τη λυρική κοίτη της νεότητας από την άλλη, δίνουν ποιήματα μιας πηγαίας μουσικότητας. Η φύση τώρα μοιάζει να ξαναβρίσκει τα χρώματά της, τίποτα όμως δεν είναι όπως πριν . Η διχαστική αντίθεση, που έλκει την καταγωγή της από το αρχαίο ζεύγος του φαίνεσθαι και του είναι, θα ορίζει στο εξής την ποίηση του Πασχάλη συνιστώντας ταυτόχρονα τη δύναμή του -στο πεδίο του συναισθήματος- και τη δυνατότητά του -στο πεδίο της έκφρασης. Από αυτή τη μήτρα εκπορεύεται μια σειρά αντιθέσεων: το εγώ και το άλλο, το ουράνιο και το χθόνιο, το φως και το σκοτάδι, ο έρωτας και η απουσία, η κόλαση και ο παράδεισος, η λογική και η παρόρμηση, η αλήθεια και το ψέμα. Η μακρότατη (699 στίχοι) αινιγματική -και κάποτε αλληγορική- σύνθεση Μιχαήλ (1996) οργανώνεται πάνω σε αυτό το διχαστικό υπόστρωμα, προσεγγίζοντάς το άλλοτε ερμηνευτικά και άλλοτε ενορατικά αφού ο Πασχάλης σε μια δοκιμή αυτογνωσίας επιχειρεί ταυτόχρονα τη σύνθεση και την υπέρβασή του. Στο τολμηρό εγχείρημα του Μιχαήλ -που είναι και ο Αρχάγγελος του θανάτου- ο χρόνος συστέλλεται και διαστέλλεται φτάνοντας ως το ά-χρονο που έχουν οι προφητείες ή ακόμα και ποιητές όπως ο Δάντης, ο Ε. Α. Πόε ή ο Χέλντερλιν ή ακόμα και ο Ρεμπώ: ποιητές με άλλα λόγια που έχουν ατενίσει την άβυσσο. Άλλωστε η τελευταία ποιητική συλλογή του Πασχάλη (1998), φέρει τον τίτλο Κωμωδία, έναν τίτλο που παραπέμπει στον Δάντη και η οποία, παρά τις εξόφθαλμες εκφραστικές αποκλίσεις της, έχει τις ρίζες της στο στοχαστικό και βιωματικό υλικό του Μιχαήλ. Με μια καίρια διαφορά: εδώ η νέα τροπή της ποιητικής του Πασχάλη, η απροσχημάτιστη εισαγωγή της θεατρικότητας και η καινοφανής ειρωνική διάσταση της γλώσσας, προσδίδει στο ίδιο υλικό ένα καινούργιο νόημα. Χωρίς να εγκαταλείπει εντελώς τις μυστικές ροπές του, ο ποιητής παίρνει τώρα μια απόσταση από τα πράγματα διαφορετική από την ιδεαλιστική αντικειμενικότητα και την ψυχρή ωραιότητα που επιζητούσε στον Μιχαήλ. Μια απόσταση που προσφέρει ένα νέο φωτισμό της πραγματικότητας και ίσως σηματοδοτεί μια νέα ποιητική κατάκτηση του Πασχάλη.

Χριστίνα Ντουνιά
Φιλόλογος - συγγραφέας


Τι έγραψε ο Τύπος για τα βιβλία του
Στρατή Πασχάλη
(αποσπάσματα από κριτικές)

Aνακτορία, Αθήνα, Ίκαρος, 1977 Σελ. 45

Ο Οδυσσέας Ελύτης μπορεί να χαίρεται αληθινά, όπως χαίρεται ένας πατέρας που του αναγγέλλουν πώς απόκτησε "αρτιγέννητον βρέφος". Και τη χαρά αυτή θα του τη δίνει το γεγονός ότι θα πρέπει να βλέπει σε διαυγή καθρέφτη τη ζωηρή ανάμνηση και τη συνέχεια της πρώτης του "καθαρής ποίησης", στη συλλογή "Ανακτόρια" του εικοσάχρονου νέου Στρατή Πασχάλη. . .

Ανδρέας Καραντώνης
Κριτικός λογοτεχνίας
Περιοδικό ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ, Αρ. 1220 1. 5. 1978

Ανασκαφή, Αθήνα, Ίκαρος, 1984 Σελ. 34

. . . η γραφή του Στρατή Πασχάλη όπως απλώνεται σε τούτη την "Ανασκαφή", διαθέτη πλούσιο το ρίγος, που αναγνωρίζεται στην αληθινή ποίηση. Πάνω της κυριαρχεί η αίσθηση του χρόνου, όχι μόνο σαν παράγοντας φθοράς και μεταβολής, αλλά - κυρίως - σαν ένδειξη επαναδιαπραγμάτευσης των ανθρώπινων σχέσεων και επανατοποθέτηση της αυτοθεώρησης. Μια αίσθηση, τόσο βαθύτατου αντικρίσματος που κάνει τη συλλογή ένα από τα πιο σημαντικά ποιητικά βιβλία της περασμένης χρονιάς.

Βάιος Παγγουρέλης
Κριτικός λογοτεχνίας και θεάτρου
Περιοδικό ΔΙΑΒΑΖΩ, Αρ. 113, 27. 2. 1985

Μια Νύχτα του Ερμαφρόδιτου, Αθήνα, Ίκαρος, 1989. Σελ. 44

. . . Στη "Νύχτα του ερμαφρόδιτου" είναι πάμπολλα τα μυθικά και μυθολογικά σχήματα. Ο ποιητής ζητώντας να αποσβέσει το εγώ, την πρωτοπρόσωπη παρουσία η οποία και συνήθως τονίζει συγκινητικά τον ποιητικό λόγο, δημιουργεί ένα μάγμα από αρχαιοελληνικές μυθολογικές μορφές κι από στοιχεία που εξακολουθούν να έχουν μια αρχετυπική σημασία. Η κάθοδος στον Άδη, ο μύθος του Ορφέα και της Ευρυδίκης, του Πλούτωνα και της Περσεφόνης, αλλά και ο πανάρχαιος μύθος ήταν πάντοτε γόνιμος ως προς τη χρησιμοποίηση του από την καλλιτεχνική φαντασία. . .

Αλέξης Ζήρας
Κριτικός λογοτεχνίας
Περιοδικό ΡΕΥΜΑΤΑ Αρ. 4, 11-12, 1991

Βυσσινιές στο σκοτάδι, Αθήνα, Ίκαρος, 1991. Σελ. 48

. . . Όλο το βιβλίο, τονισμένο πάνω σε ένα μέτρο άριστο μεταγγίζει σε μας όλη την αγαλλίαση της εσωτερικής αρμονίας του και όλη την ευεξία της αρτιμέλειας του, προσπαθώντας με τη στάση του αυτή να δώσει μιαν απάντηση σε έναν τρόπο ζωής που, στην ουσία αντί να διαφυλάσσει την ελευθερία μας, λειτουργεί ως μια ύπουλη φυλακή, μέσα στην οποία μάλιστα, καμιά φορά, έχουμε την εντύπωση ότι είμαστε ελεύθεροι. Σε ολόκληρη τη συλλογή, το πέρασμα από τη μια στιγμή στη άλλη το διακρίνει μια πρωτεϊκότητα, μια διάθεση μεταμόρφωσης δηλαδή, η οποία στέφεται κάθε φορά με όλο και μεγαλύτερη επιτυχία, γεγονός που αποτελεί και το σπουδαιότερο επίτευγμα του Πασχάλη ο οποίος αποδεικνύεται ποιητής προικισμένος με την ικανότητα να ολοκληρώνει με μεγάλη επιτυχία τα ποιήματα του.

Γιώργος Μαρκόπουλος
Ποιητής
Περιοδικό ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ, Άνοιξη 1995

Άνθη του νερού, Αθήνα, Ίκαρος, 1994. Σελ. 32 ISBN: 960-7233-68-9

. . . Με τα Άνθη του νερού (1994) σημειώνεται η επιστροφή στο λυρικό κλίμα του πρώτου βιβλίου, αλλά η αποκτημένη πείρα φανερώνεται με την εκφραστική οικονομία. . .
Ύφος κομψό, αλλά χωρίς επιτήδευση, με ροπή προς τον αισθητισμό, έντονη μουσικότητα του στοίχου, μείξη του λυρικού με το δραματικό στοιχείο, είναι τα γνωρίσματα της ώριμης ποίησης του Πασχάλη. Ασκώντας τα θέματα και τους εκφραστικούς τρόπους μειζόνων ποιητών του μοντερνισμού, καλλιέργησε τη δική του φωνή, που ο ήχος της όσο περνά ο χρόνος γίνεται περισσότερος διακριτός. . .

Ευριπίδης Γαραντούδης
Αναπληρωτής καθηγητής Παν/μίου Κρήτης
Ανθολογία Νεότερης Ελληνικής ποίησης
Εκδόσεις Νεφέλη 1998

. . . η γραφή του Πασχάλη υπακούει σε διπλή συνθήκη. Από τη μια πλευρά μετατρέπει το αίσθημα σε σκέψη μεταμορφώνοντας το φόβο του θανάτου ή την πλησμονή του ερωτικού πάθους σε πολύσημη, στοχαστική εικόνα. Από την άλλη, χρησιμοποιεί τη στιχοπλοκία ως όργανο αισθητικής. . .
Ως προς το ουσιαστικό ζητούμενο που δεν είναι άλλο από τη συγκινησιακή ανταπόκριση του αναγνώστη ο Πασχάλης κάνει αισθητική χωρίς να διολισθαίνει στον αισθητισμό και αγγίζει τα όρια του δοκιμίου χωρίς να παγιδεύεται σε αφηρημένες έννοιες ή γενικές εικόνες. Έτσι, η φωνή του ακούγεται καθαρή και απροσποίητη, σ' ένα τόνο που αγνοεί την επιτήδευση και διευκολύνει την επικοινωνία. Και θα συμφωνήσουμε όλοι, πιστεύω, στο ότι η διασφάλιση μιας ανάλογης ισορροπίας και γνώση απαιτεί και ταλέντο προϋποθέτει

Βαγγέλης Χατζηβασιλείου
Κριτικός λογοτεχνίας
Εφημ. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 7. 9. 1994

Μιχαήλ, Αθήνα, Ακρίτας, 1996. Σελ. 112 ISBN: 960-328-063-1

. . . Το υπερβατικό και γήινο στην ποίηση του Στρατή Πασχάλη δεν είναι δύο χωριστές, δύο διαδοχικές χρονικές στιγμές ή δύο όψεις μιας πραγματικότητας ή οντότητας. Αυτή την οντότητα τη συντεθειμένη από το γήινο και υπερβατικό, αυτή την ενότητα στοιχείων, που όλη η παιδεία μας μάς έχει μάθει να τα διαχωρίζουμε δυσκολευόμαστε να τη συλλάβουμε.
Θύματα ενός δυϊστικού τρόπου σκέψεις, που χωρίζει την ύλη από το πνεύμα, δυσκολευόμαστε να συλλάβουμε την ποιητική δήλωση που συναντούμε, σαν σε παρένθεση, σε έναν στίχο του Μιχαήλ:
- σώμα πλασμένο με ψυχή -

Σπύρος Τσακνιάς
Κριτικός λογοτεχνίας
Περιοδικό ΠΟΙΗΣΗ Αρ. 10 Φθινόπωρο- Χειμώνας 1997

Μιχαήλ, Αθήνα, Ακρίτας, 1996. Σελ. 112 ISBN: 960-328-063-1

. . . Ο Μιχαήλ πλέκει, πλάθει και πραγματοποιεί τρία πολύ διαφορετικά σχέδια: α) να είναι ποιητική σύνθεση αυστηρής δραματουργικής αρχιτεκτονικής β) να είναι καταγραφή μιας εμπειρίας όσο γίνεται πιστότερης και ολοκληρωμένης, και γ) να έχει μια απλότητα γλώσσας που να του εξασφαλίζει τη μεγαλύτερη δυνατή ρευστότητα την ίδια στιγμή που το ίδιο θα χειρίζεται το υλικό του με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια.
Ταυτόχρονα θέλει να πετύχει τη μεγαλύτερη ένταση στη έκφραση με όργανα άηχα. Οι λέξεις του δεν παράγουν ήχο. Ναι μεν παράγουν ρυθμό κι ευφωνία αλλά δεν παράγουν ηχώ. Κυριολεκτούν. . .

Κλαίρη Μιτσοτάκη
Συγγραφέας, κριτικός λογοτεχνίας
Περιοδικό ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ, Αρ. 1709, Φεβρουάριος 1999

. . . συνδυάζοντας τη λυρική γλώσσα των εκκλησιαστικών ύμνων και την τυπολογία των Βιβλικών Ψαλμών μ' ένα σπασμένο ανομοιοκατάληκτο δεκαπεντασύλλαβο, ο Πασχάλης δεν εξαντλείται σε μιαν ανακίνηση των παραδοσιακών ή αρχετυπικών μοντέλων, αλλά αντιθέτως, δημιουργεί ένα πολύ σύγχρονο και ταυτοχρόνως εξαιρετικά μουσικό και έρρυθμο ποιητικό ιδίωμα, που ικανοποιεί και το έσχατο ζητούμενο- την άμεση ανταπόκριση και συμμετοχή του αναγνώστη.

Βαγγέλης Χατζηβασιλείου
Κριτικός λογοτεχνίας
Εφημ. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 16. 10. 1996

. . . Η ποίηση του Στρατή Πασχάλη είναι πλούσια σε ένθερμο, ικετευτικό, υμνητικό και παρακλητικό εύρος, παρουσιάζει ρητές θρησκειοληπτικές τάσεις, εξυμνεί τα θεία και είναι και στάση ζωής και όχι απλώς μια εποχιακή ροπή. . .
Ο εσωτερικός ρυθμός αυτών των επικλήσεων είναι συγκλονιστικός. Παρατεταμένα και νοητικές εξάρσεις ο ποιητής υμνεί με τη μουσικότητα της ύπαρξης του αλλά και με την τρυφερότητα που αρμόζει στο στίχο καθετί που μπορεί ν' αγγίξει μόνο με τη φαντασία του ή το πολύ με τις ευαίσθητες ψυχικές του χορδές. . .

Χρίστος Παπαγεωργίου
Ποιητής, κριτικός λογοτεχνίας
Περιοδικό ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ, Φθινόπωρο 1997

. . . Μια περιπλάνηση του στίχου στα χνάρια της παραδοσιακής γαλλικής αισθαντικής ποίησης, με εικόνες έμπλεες πνευματικών συμβόλων, μέσω των οποίων ο ποιητής συνδιαλέγεται με το Μεγάλο οδηγώντας τη γλώσσα σε ένα λυρικό υποβλητικό μονοπάτι, που διασχίζει πυκνές, "υγρές" εικόνες που προσωπικά μας θύμισαν ένα ποιητικό αντίστοιχο εκείνων του Αντρέι Ταρκόφσκι.

Αλέξης Σταμάτης
Πεζογράφος, ποιητής
Περιοδικό ΔΙΑΒΑΖΩ, Αρ. 372, 3. 1997


Κωμωδία, Αθήνα, Το ροδακιό, 1998. Σελ. 40 ISBN: 960-7360-39-7

. . . Ο ποιητής επιχειρεί μια ολοκληρωτική καταβύθιση στους ζόφους της ψυχής, και ετούτο του το εγχείρημα είναι απόλυτα ειλικρινές - κατορθώνει να εμφυσήσει αλήθεια στο ποιητικό τέχνασμα. Το σκηνικό που στήνει είναι βαρύ, τα χρώματα που χρησιμοποιεί έχουν τους τόνους ενός βόρειου δειλινού (σκούρα νερά, χρώμα στάχτης, μολυβί χορτάρι κ.λ.π.). Οι φωνές εκπορεύονται φαινομενικά από πολλά στόματα για να αρθρώσουν στα χείλη του ποιητή, με τον τρόπο της Έρημης χώρας του Έλιοτ. . .

Δημήτρης Χουλιαράκης
Ποιητής
Εφημ. ΤΟ ΒΗΜΑ, 31. 1. 1999

. . . Ο ποιητής, συμπεριφερόμενος ως βαθύς γνώστης του εφήμερου των πραγμάτων, με μια επικούρεια, θα έλεγα, νηφαλιότητα, αρκείται σε ένα προσεκτικό ανασήκωμα του πέπλου που καλύπτει τις επιφάνειες κάποιων πτυχών της καθημερινότητας, με ύφος ανθρώπου που επιθυμεί να επιβεβαιώσει και νακοινοποιήσει, συνάμα, την άποψη του, ότι όλα όσα συνεχίζουν τη ζωή - και που ψευδαισθητικά μας ταλανίζουν - δεν είναι παρά το περίβλημα της ουσίας της, η οποία, ούτως ή άλλως, μας διαφεύγει.

Κώστας Παπαγεωργίου
Συγγραφέας, κριτικός λογοτεχνίας
Περιοδίκο ΕΠΙΛΟΓΟΣ, 1999

Η ποιητική συλλογή Κωμωδία του Στρατή Πασχάλη είναι ένα λυρικό βιβλίο στο οποίο η μεταφυσική διάσταση και το όραμα του υψηλού διασταυρώνονται μα την αίσθηση της διάψευσης, του φθηνού, του κίβδηλου και του στρεβλού. Είναι μια εξομολόγηση εις εαυτόν, μια μακρά και δύσκολη νύχτα αμφιβολιών και δοκιμασίας όπου κυριαρχούν ο ανεκπλήρωτος έρωτας, η μοναξιά και η μελαγχολία. Το τραγούδι που έρχεται μόνο του, όταν τίποτα δεν προδίδει την έλευσή του, συνιστά τη θαυμαστή λύση.

Ελισάβετ Κοτζιά
Κριτικός λογοτεχνίας
Περιοδικό ΔΙΑΒΑΖΩ, Αρ, 398, 7-8 1999

Έλενα Χουζούρη
Τι είναι για σας η ποίηση;

Στρατής Πασχάλης
"Η ποίηση είναι ένας τρόπος για να ανακαλύψει κανείς τον εαυτό του. Και εννοώ ν' αποκτήσει σιγουριά μέσα στις αντιφάσεις του, να τις συνειδητοποιήσει και να νιώθει καλά μαζί τους. Μέσα από την ποίηση μπορεί να ξεπεράσεις τις ταυτότητες που σου έχουν επιβάλει οι άλλοι και να φτάσεις στον αληθινό σου εαυτό. Αυτή η διαδικασία δεν είναι ούτε κατανοητή, ούτε εύκολη. Αλλά αν καταφέρεις και μέσα από την διαρκή αναζήτηση του αληθινού σου εαυτού φτάσεις σ' αυτόν, τότε μπορούν και οι άλλοι να επωφεληθούν, γιατί θα τους έχεις μεταδώσει τ' αποτυπώματα αυτής της πορείας. Και βέβαια πάντα μέσα από ένα παιχνίδι γοητείας, στοιχείο σύμφυτο με την κάθε είδους τέχνη.

Εφημ. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 29. 8. 1999

ΑΝΘΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

Του νερού άνθη, αγγελικά! Λουλούδια πλωτά στις λίμνες των πάρκων, σκιρτά ο νους μου και σας παρασταίνει, όχι στην τεχνική ετούτη μίμηση δρυμού στο κέντρο της πολιτείας, αλλά στις φυσικές σας διαμονές, τις υδάτινες κρύπτες.

Τι αραχνοΰφαντα πλάσματα βλασταίνει ο βάλτος! Ποιους θεούς, ποιες νύμφες, ποιους πνιγμένους σκεπάζετε, κανείς ποτέ δεν θα μάθει. Όμως εγώ τις ώρες εκείνες - όταν κουρασμένος από φιλίες κι αισθήματα νοσταλγώ μια ζωή που να μην είν' ανθρώπινη - με σας γυρεύω να ομοιωθώ, γιατί ριζωμένα σ' έναν καθρέφτη πλέετε απρόσιτα, χωρίς τα γήινα δεσμά, τον ουράνιο θόλο κοιτώντας κατάματα.

ΚΕΝΟ ΜΝΗΜΕΙΟ

Ήταν η ώρα του βραδιού κι ερήμωσαν οι δρόμοι
(καθώς κατέβαιναν με δύναμη τα σιδερένια τα ρολά)
και σπάραζε ο ήλιος και μάτωσαν τα σύννεφα
κι όλο και μαύριζε ο δρυμός - η πολιτεία -
και τότε βρέθηκα τυχαία
μπροστά σε μια μεγάλη εκκλησία
η πόρτα χάσκοντας ακόμη ανοιγμένη,
το στόμιο το σκοτεινό
που λες και με καλούσε.

Ανέβηκα τα μαρμαρένια τα σκαλιά
και χώθηκα στην τρύπα
- ίδια σπηλιά σκαμμένη μες το βράχο -
ένα πελώριο κενό μια σφαιρική μαυρίλα
όπου τρεμίζανε βαθιά των καντηλιών οι σπίθες
και στον ορίζοντα πολλά μαζί φεγγάρια
μέσα σε ομίχλη ν' ανατέλλουνε οι φεγγίτες·
κι άπειροι άγιοι ζωγραφιστοί
κι απέναντι ψηλά μια άβυσσος - η Πλατυτέρα.

Κι όπως προχώρησα καρφώνοντας ένα κερί στο μανουάλι
άκουσα πίσω μου να ψιθυρίζουν δύο φωνές,
η εκκλησάρισσα και μια γριά,
που δεν τις είχα καθώς έμπαινα παρατηρήσει
όμως το ένιωθα πως ετοιμάζονταν κι αυτές να κλείσουν
βιαζόντουσαν κι αδημονούσαν να τελεστεί
μηχανικά το φίλημα, η τυπική γονυκλισία
κι η τελευταία προς τη μεριά του ιερού,
που δε διέκρινα, ματιά
(σαν τι περίμενα θριαμβικό ν' αναδυθεί
από τα μαύρα βάθη;)
βγήκα και στάθηκα να ιδώ
- κάτι με κράταγε - το κλείσιμο του Μαγαζιού
από τις δυο γυναίκες.

Επάνω στο πεζούλι αφήσανε τους μπόγους
και τις κυρτές σβηστές λαμπάδες
Κι ύστερα σύραν και έσπρωξαν τη θύρα τη βαριά·
μα καθώς πήγαινε το ξύλινο θυρόφυλλο τ' άλλο να βρει
έσκυψε η μια (η εκκλησάρισσα θαρρώ)
κι απ' τ' άνοιγμα που έμενε
γέρνοντας κι άλλο έσκουξε με τσιριχτή φωνή:
"Είναι κανείς εδώ;"
και πιο πνιχτά, πιο χαμηλά: "Θα κλείσω!"

Ακούστηκε να σπάζει σ' αμέτρητες κραυγές
μες στο απέραντο σκοτάδι να κομματιάζεται η φωνή
και να σωριάζεται φρικτά θρυψαλλιασμένη·

"Είναι κανείς εδώ;" - λες κι ότι κάποιος έμελλε
σίγουρα εκεί θαμμένος να κλειστεί
λες και το άδειο, το απόλυτο κενό,
ήταν εκείνο ακριβώς που έπειθε
πώς κάποιος μέσα εκεί σίγουρα θα υπήρχε.